Òàðõàëò

ÀÍÓ-ûí òàðõàëò

1960 îíû ¿åýñ òîãòâîðæñîí áºãººä îéðîëöîîãîîð æèë òóòàì 100000 õ¿í àìä 0.9-1.5 ãàðóé òîõèîëäîæ áàéâ. Õàìãèéí èõ òîõèîëäîõ óëèðàë ºâºë áà õàâðûí ýðò ¿åä èõýâ÷ëýí òîõèîëääîã. ÀÍÓ-ä 1990 îíû ¿åýñ ìåíèíãîêîêêûí B áà Y ñåðîòèïûí òàðõàëò íýìýãäýæ áàéíà. 1991 îíû ¿åýñ äýãäýëò íü íýìýãäñýí.

Îëîí óëñàä

Äýëõèéä À, Â áà Ñ ñåðîòèïûí ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàð õàìãèéí èõ òîõèîëääîã. Åâðîï áà Àìåðèêò ìåíèíãèòûí õàëäâàðò õàìãèéí èõýýð Â ñåðîòèï ìàø èõ òîõèîëääîã. Äýëõèéä ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàð ýïèäåì áîëîõîä À ñåðîòèï äàâàíãàéëñàí áà ýíý íü Àôðèê, Àçèéí îðíóóäàä èõ òàðõàëòàé áàéäàã.

Ñàÿõàí ìåíèãîêîêêûí ìåíèíãèòûí ïàíäåì 1996 îíîîñ ýõýëñýí áºãººä ÄÝÌÁ-èéí ìýäýýãýýð îéðîëöîîãîîð 300000 òîõèîëäîæ áàéñàí.

Ìîíãîë óëñàä

1951-1956, 1971-1976, 1993-1996 îíóóäàä 3 óäààãèéí ¿å÷èëñýí äýãäýëò õýëáýðýýð òàðõñàí. 1951-1956 îíû äýãäýëòèéã ÓÁ õîòûí õàëäâàðòûí ýìíýëãèéí "öåðåáðîñïèíàëüíûé ìåíèíãèò” îíîøèéã ºâ÷òíèé ò¿¿õýíä õèéñýí ðåòðîñïåêòèâ ñóäàëãààíû àðãààð ãàðãàñàí ºâ÷ëºëèéí òîîíä ¿íäýñëýí òîãòîîñîí. 1974 îíîîñ õîéø õàëäâàð ñóäëàëûí çààëòààð äàðõëààæóóëàëò õèéãäýæ èðñýí áºãººä ÓÁ õîòîä 1994 îíä 2-18 íàñíû á¿õ õ¿¿õäýä, 1995 îíä 6-18 ñàðòàé àéìãèéí á¿õ õ¿¿õäýä, 1998 îíä Õîâä àéìàãò 2-19 íàñíû á¿õ õ¿¿õäýä äàðõëààæóóëàëò õèéãäñýí.

Îëîí æèëèéí ºâ÷ëºëººñ õàðàõàä ìåíèíãîêîêêò õàëäâàðààð ºâ÷ëºãñºäèéí 62.1%-èéã 2-10 íàñíû õ¿¿õäèéí ºâ÷ëºë ýçýëæ áàéíà. Ìåíèíãîêîêêò õàëäâàðûí ºâ÷ëºë 3-4 ñàðä îðãèë ¿åäýý õ¿ð÷, 8-9 ñàðä õàìãèéí áàãà áîëîîä ààæìààð èõýñäýã ç¿é òîãòîë àæèãëàãäëàà. Ìåíèíãîêîêê õàëäâàðûí õºäëºë ç¿éãýýñ õàðàõàä ºâ÷ëºë òàéâàí áàéñàíàà 2007 îíä îãöîì èõýññýí íü äýãäýëòèéí ºìíºõ ¿å ýõýëæ óëìààð 2010-2011 îíä ýýëæèò äýãäýëò áîëîõ õàíäëàãàòàé áîëîõûã õàðóóëæ áàéíà. 2008-2010 îíóóäàä Áàÿíõîíãîð, Äàðõàíóóë, Äîðíîãîâü, Äîðíîä, Äóíäãîâü, Îðõîí, ªìíºãîâü, Ñ¿õáààòàð, Ñýëýíãý, Òºâ, Óâñ, Õýíòèé, Óëààíáààòàð õîò çýðýã íèéò àéìàã õîòûí 60%-ä ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàð èõñýõ òºëºâòýé áàéíà.

2007-2008 îíóóäàä ìåíèíãîêîêê õàëäâàðààð ºâ÷ëºãñºäèéí 80% ãàðóé íü ìåíèíãèò, ìåíèíãîêîêêöåìè õàâñàð÷ õ¿íä ÿâöòàé áàéñíàà 82.4% õ¿íäýð÷ õîíîã áîëîëã¿é íàñ áàðæýý.

Íàñ áàðàëòûí øàëòãààíä ñóäàëãàà õèéõýä 64.7% íü ýì÷èä îðîéòîæ õàíäñàí áàéëàà. ªâ÷òºí¿¿äýä õèéñýí èéëäýñ ñóäëàëûí øèíæèëãýýãýýð N.meningitidis  À ñåðîòèï 66.7%,  ñåðîòèï 8.7%, Ñ ñåðîòèï 1.7%, W135 ñåðîòèï 1.7%-ä òóñ òóñ èëýð÷ýý.

Ñóäàëñàí ò¿¿õ

Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàð ýðò ¿åýñ õ¿í òºðºëõòºíä ìýäýãäýæ áàéñàí áîëîâ÷ 1805 îíä Æåíåâò ãàðñàí ýíýõ¿¿ õàëäâàðûí äýãäýëòèéí ¿åýñ ýõëýí èë¿¿ íàðèéí ñóäëàæ èðæýý.

Íàñ áàðàëò áà ºâ÷ëºë

ªâ÷ëºë áà íàñ áàðàëòûí õýìæýý ìàø ºíäºðòýé ýìãýã. Ýïèäåìòýé õýñýãò æèë á¿ð áàêòåðèéí ìåíèíãèò 1.2 ñàÿ òîõèîëäñîí áà íàñ áàðàëò 135000 áàéñàí. Îéðîëöîîãîîð 500000 òîõèîëäîë á¿ðòãýãñýíýýñ ìåíèíãîêîêêîîð 50000 ãàðóé õ¿í íàñ áàðäàã.

·         ªâ÷íèéã ýðò ¿åä íü öàã àëäàëã¿é îíîøëîõîä íàñ áàðàëòûí õýìæýý 5-10%-òàé áàéäàã áîë ìåíèíãîêîêêûí ñåïñèñòýé ºâ÷òºíä 50%-ààñ èë¿¿ íàñ áàðàëòòàé áàéíà.

• Õºãæèëòýé óëñ îðíóóäàä áàêòåðèéí ìåíèíãèòûí íàñ áàðàëò èõ ºíäºð 20-40% áàéíà.
• Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðûí àìüäðàõ ÷àäâàð ìýäðýëèéí ýì÷ íàðûí òóðøëàãààð 10-20%-òàé áàéíà.
• 2008 îíû êîõîðò ñóäàëãààãààð Íåäèðëàíäàä îéðîëöîîãîîð 7%-èéí íàñ áàðàëòòàé áà õ¿íäðýõ òîõèîëäîë 12%-òàé áàéíà.

ßñ ¿íäýñ

ÀÍÓ-èéí íýãýí ñóäàëãààãààð ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàð àôðèê ãàðàëòàé àìåðèê õ¿ì¿¿ñò çîíõèëîí òîõèîëäîæ áàéñàí (100000 õ¿í àì òóòàìä 1.5) áà öàãààí àðüñòàíä (100000 õ¿í àì òóòàìä 1.1) òîõèîëäîæ áàéñàí.

Õ¿éñ

ÀÍÓ-èéí ñóäàëãààãààð ìåíèíãîêîêêûí ìåíèíãèòòýé íèéò òîõèîëäîëûí 55%-èéã ýðýãòýé õ¿ì¿¿ñ ýçëýæ áàéñàí.

Íàñ

Ýíý õàëäâàð íü õàìãèéí èõ òàðõñàí íàñ 3-ààñ ºñâºð ¿åèéí õîîðîíä çîíõèëîí òîõèîëäîæ 50 íàñíààñ äýýø òîõèîëäîõ íü íýí õîâîð.

 

Òàðõâàð ñóäëàë

ªâ÷íèé ýõ óóðõàé íü ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðûí ò¿ãìýë õýëáýð áîëîí õàìàð çàëãèóðûí ¿ðýâñëýýð ºâ÷èëñºí õ¿í, íÿí àãóóëàã÷èä þì. Õàëäâàð àãààð äóñëûí çàìààð òàðõàíà. Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðààð 19 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿ì¿¿ñ ò¿¿í äîòðîîñ 5 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õä¿¿ä çîíõèëîí ºâ÷ëºõººñ ãàäíà öóñíû òºðºëõèéí íÿí óñòãàõ ÷àäâàð ñóë, õàâñàðãûí òîãòîëöîîíû Ñ5-Ñ9 õýñãèéí òºðºëõèéí äóòàãäàëòàé, HLA-èéí Bw-16, b22 çýðýã á¿ñ õýñýã á¿õèé õ¿ì¿¿ñ ºðòºõ áîëîìæ èõòýé. ªâ÷ëºë 9,10-ð ñàðààñ ýõëýí 4.5-ð ñàð õ¿ðòýë èõñýæ 2-3 ñàðä ºâ÷ëºë äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðäýã. Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðûí ¿åèéí íàñ áàðàëò 10-15% áºãººä ºâ÷íèé äàðàà òîãòâîðòîé äàñãàë òîãòîíî.

Ýìíýëç¿é

• Íåäèðëàíäûí 2008 îíû êîõîðò ñóäàëãààãààð ºâ÷òºíèé 70%-ä íü õàëóóðàõ, õ¿ç¿¿íèé õºøèí㺠áà ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò èëýð÷ ãàð÷ áàéñàí. ºâ÷òºíèé òóóðàëò 89%-ä ãàð÷ áàéëàà.  
• Ìåíèíãîêîêêûí ìåíèíãèò öî÷ìîã õóðö ýõýëæ òîëãîé ºâäºõ, õàëóóðàõ, Ẻëæèõ, ôîòîôîáè áà äàãçíû õºøèí㺠èëýð÷ áàéñàí.

·         ªâ÷èí 38-40-42° õ¿ðòýë ãýíýò ºíäºð õàëóóðíà.

·         Õîîë óíäàíä äóðã¿é áîëîõ

·         Áèå ñóëðàõ

·         Äîòîð ìóóõàéðàõ

·         Óóð óöààðòàé áîëîõ

·         Íîîìîé áîëîí öàðàé öîíõèéõ

·         Áàãà íàñíû õ¿¿ä¿¿äýä ãýäñýýð ºâäºõ

·         1-2 óäàà ñóóëãàõ çýðýã åðºíõèé õîðäëîãûí øèíæýýð èëýðíý. ¯¿íèé äàðààãààð ýõíèé 1-2 õîíîãò ýìíýëç¿éí ñîíãîìîë øèíæ¿¿ä òîä èëýðíý.

Áîäèò ¿çëýã

Ìýäðýëèéí ¿çëýãò çàéëøã¿é äàãçíû õºøèíãº, ãºëºðñºí áàéäàëòàé áîëîõ, òýíýãðýõ, êîìà, òàòâàëçàõ ºâ÷èíººð èëýðíý.
 

       Íàñàíä õ¿ðñýí ºâ÷òºíä ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò èëðýõ êëèíèê çîâèóð äàãçíû õºøèí㺠èëðýõ áà õàëóóðàëòòàé áàéíà.

                Íàñòàé ºâ÷òºíä òýðèéí óíàæ, óäààí õóãàöààíû òóðø õàëóóðíà.

30-ààñ äýýø íàñòàé ºâ÷òºíä òóóðàëò 62%-ä, çàëóó õ¿ì¿¿ñò 81%-òàé èëýðíý.